Ağızlardan Yazı Diline Sözcük Kazanımı

Doç. Dr. Abidin Karasu

Ağızlardan Yazı Diline Sözcük Kazanımı: “Link” Yerine İlek, “Linklemek” Yerine İleklemek

Bu çalışmada, ana dilimizi yabancı dillerin istilasından korumak için alıntı sözcükler yerine ağızlardaki sözcüklerin kullanılmaya uygun güçte (potansiyelde) olduğunun bir örneği verilmiştir.

Türkçeye İngilizceden girmiş “link” ve ondan yapım ekiyle türetilmiş “linklemek” sözcükleri yerine Türkiye Türkçesi ağızlarında özellikle Aydın ve yöresinde kullanılan “ilek ve ileklemek” sözcükleri önerilmiştir.

İncir tarımında, “Meyvenin tutup gelişebilmesi için ilek meyvelerindeki çiçek tozlarının ‘ilek’ arıcığı tarafından incire taşınması gerekir. Bunun gerçekleşebilmesi için erkek ağaçlardaki ilek meyvelerinin dişi incir ağaçlarına asılması işlemine ‘ilekleme’ denir. ‘İlek’ meyveleri ‘ilek’ fileleri içerisine konur ve ağaçlara, toplama kolaylığı nedeni ile, tel kancalar vasıtasıyla asılır.”

Bu tanım verilerek yaklaşık 50 kişi ile bir sormaca (anket) yapılmış ve dilimize İngilizceden girmiş olan “link” ve ondan Türkçe yapım eki ile türetmiş olduğumuz “linklemek” yerine “ilek” ve “ileklemek” sözcüklerinin kullanılmasının uygunluğu araştırılmıştır.

Çalışma sonucunda genel kanaatin olumlu olduğu görülmüştür. Önerilen “ilek” sözcüğü hem ses hem de anlam olarak benzediği “link” yerine çok rahat kullanılabilecek güçtedir. “Link” yerine “bağlantı adresi” veya sadece “bağlantı” sözcükleri de kullanılabilmektedir. Ancak her ikisi de çok uzun ve birçok başka anlama da sahip olan sözcüklerdir.

Ağızlarda temelde sadece bir anlamı olan “ilek” sözcüğünü ulusal dilde internetteki “bağlantı adresi” anlamında kullanmaya başlarsak bu, dilimizi ayrıntıları verebilme açısından zenginleştirerek yabancı dil istilalarına karşı güçlendirecektir.