Bulgaristan Tırgovişte'den Osmanlı Dönemine Ait Bir Tıp Metni
Anadoluda Türk dilinde yazılan tıp metinlerinin tarihi 14. yüzyıla kadar uzanır. Eski Anadolu Türkçesi dönemi, Türkçe tıp metinleri bakımından oldukça verimlidir. Bu çalışmada, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, Bulgaristan’ın eski adı Eski Cuma (Tırgovişte) olan şehrinden Kocaeli İli’nin Sapakpınar köyüne göç eden muhacir bir ailenin özel kütüphanesinde tespit ettiğimiz tıp metnini tanıtmayı amaçladık.
Eski Anadolu Türkçesi dil özelliklerini gösteren 110 sayfalık el yazma eserin son 16 varaklık bölümünde, bir tıp metni yer almaktadır. Yazma eserin ilk sayfalarından, tıp metninin olduğu bölüme kadar çeşitli dualar, sureler ve dini konularla ilgili bilgiler yer alır. Eserin son bölümü, halk hekimliğine ait çeşitli tedavi yöntemlerini ihtiva etmektedir.
16 varaktan oluşan metnin muhtevası incelendiğinde Türk halk tababetinin eski örnekleri ile karşılaşılır. Metnin muhtevasında çok sayıda rahatsızlıkla ilgili ilaç reçeteleri verilir; her reçeteden sonra bir dua metni yer almaktadır. Bu hastalıklardan bazıları şunlardır: Diz ağrısı, göz, segil, mayasıl, sızı, sarılık, karın şişkinliği, tavuk karası, zehirlenme vb.
Tıp metninde geçen hastalıklar başlıklar halinde verilmiş hemen arkasından ilgili hastalığın tedavi yöntemi aktarılmıştır. Yazmada geçen tıp metinleri okunarak transkripsiyon harfleriyle gösterilmiştir. Balkan coğrafyasından gelen bu el yazması eser, yapılacak araştırmalar sonucunda benzer daha birçok el yazmasının gün yüzüne çıkacağının ipucunu vermeketedir.
Kaynak olacağını düşündüğümüz çalışmayı Eski Anadolu Türkçesi tıp metinleri alanında çalışan ilgili araştırmacıların dikkatine sunuyoruz.
Makalenin tamamına erişmek için tıklayınız.